Over mensenvissers en verbinden

Elfde woord van bemoediging

Maan­dag 29 juni viert de Kerk het hoog­feest van Petrus en Paulus. Het feest verbindt ons auto­ma­tisch met de Eeuwige Stad en het centrum van de wereld­kerk. Het hoog­feest van Petrus en Paulus richt de schijn­wer­pers op twee zuilen van de vroegste Kerk. Twee apos­te­len die als mis­sio­na­rissen vissers van mensen zijn gewor­den.

Paulus

Vanaf mijn stu­den­ten­tijd ben ik geboeid door de apostel Paulus. Voor mij is Paulus een fas­ci­ne­rende man met een hef­tig karakter. Hij maakt dui­de­lijk dat geloof mensen helaas ook uitermate fana­tiek kan maken. Aanvanke­lijk haatte hij immers de jonge Kerk intens en was hij verant­woor­de­lijk voor de dood van de eerste marte­laar Stefanus. Maar de energie, die Paulus aan­vanke­lijk gebruikte om de chris­te­lijke ge­meen­schap te vernie­tigen, zet hij na zijn beke­ring in als ijverig mis­sio­na­ris. In­druk­wek­kend zijn de reizen die Paulus maakt om overal het evan­ge­lie en de persoon van Christus te ver­kon­di­gen. In zijn brieven vin­den wij een christocentrische spiri­tua­li­teit. ‘Niet ik leef maar Christus leeft in mij’ schrijft hij aan de Galaten. Chris­te­lijk geloof is voor Paulus niet primair het aan­vaar­den van allerlei regels of waar­he­den. Veeleer gaat het om een diepe ver­bon­den­heid en vriend­schap met Christus. Mijn eigen ik moet wor­den omge­vormd en steeds meer Christusge­lijk­vormig wor­den. Zo geeft de Apostel na zijn beke­ring gestalte aan zijn bestaan. Uit­ein­de­lijk belandt hij in Rome, het centrum van het grote Romeinse Rijk. Daar leeft hij onder een soort huisarrest maar kan toch mensen ont­van­gen en mis­sio­ne­ren. Hij sterft tij­dens een ver­vol­ging als marte­laar.

Petrus

Naast Paulus vormt Petrus die andere zuil van de Kerk van Rome. In het Nieuwe Testa­ment komen de con­touren van het leven van Petrus in beeld. Als visser wordt hij ge­roe­pen om Jezus radicaal na te volgen en mensen op te vissen uit de duisternis. Petrus is geen geloofsheld. Heel pijn­lijk is het gegeven dat hij Jezus tot drie maal toe verloochent. Het red­den van zijn eigen leven is be­lang­rijker dan de trouw aan zijn Heer en vriend. Maar na de opstan­ding krijgt Petrus een nieuwe kans en krijgt hij een vooraanstaande positie binnen het apostel­col­lege. Christus roept geen model­ge­lo­vigen om ambts­dra­ger te zijn. Zowel Paulus als Petrus wor­den ge­roe­pen om apostel en mis­sio­na­ris te zijn na ver­ge­ving van schuld. Dat gegeven kan troostend zijn. In ieder geval geldt dat voor mij als bis­schop. Ik hoef geen model­ge­lo­vige te zijn maar mag mijn ambt vervullen, gedragen door Gods ver­ge­vende liefde. Zoals Petrus en Paulus kunnen heden­daag­se ambts­dra­gers leven vanuit god­de­lijke aanvaar­ding.

Bidden voor Petrus

Sinds 2013 is paus Fran­cis­cus de actuele Petrus in ons mid­den. Juist onze paus weet dat hij vol­ko­men leeft vanuit Gods ver­ge­vende liefde. Veel mensen zowel binnen als ver buiten onze Kerk beleven hem als een in­spi­re­rend gees­te­lijk en moreel lei­der. Evenals de heilige Fran­cis­cus van Assisi, heeft onze hui­dige paus een sterke ver­bon­den­heid met armen en vluch­te­lingen en roept hij voort­du­rend op om onze aarde, als eigendom van God, verant­woor­de­lijk te beheren en zo schoon moge­lijk door te geven aan de gene­ra­ties na ons. Wij mogen niet on­ver­schil­lig zijn en wegkijken van de heden­daag­se noden. Het Petrus­ambt is een zwaar en verant­woor­de­lijk ambt. Laten wij daarom veel bid­den om moed en veer­kracht voor onze paus. Binnen Kerk en wereld zijn tal van problemen die paus Fran­cis­cus zorgen geven. Maar gedragen door ons gebed kan hij, als mensenvisser bij uitstek, zijn invloed aanwen­den ten goede. In nauwe ver­bon­den­heid met onze hui­dige Petrus mogen ook wij zoeken naar oplos­singen voor de noden van deze tijd.

Polari­sa­tie

Rondom de persoon van paus Fran­cis­cus is binnen de Wereld­kerk polari­sa­tie ontstaan. Terwijl een ruime meer­der­heid blij is met de paus, is er een min­der­heid die zich flink roert en het optre­den van de paus bij voor­baat met wan­trouwen tegemoet lijkt te tre­den. Met onvrucht­ba­re polari­sa­tie als gevolg. Overigens is dat een feno­meen dat bre­der is dan in onze wereld te con­sta­te­ren valt. Met name in de Angelsaksische wereld lijkt dat het geval. Denkt u maar aan de scherpe kloof binnen Groot-Brit­tan­nië rond de brexit en op dit moment aan de zorge­lijke ont­wik­ke­lingen binnen de Verenigde Staten. Terwijl het land worstelt met een medische, sociale en econo­mische crisis zijn politici in Washington volle­dig geblok­keerd. Democraten en Repu­blikeinen leven in eigen subculturen en gunnen elkaar bijna niets meer. Zij voeren geen dialoog meer maar poneren louter eigen stand­pun­ten. Het zoeken en vin­den van een werk­baar compro­mis raakt steeds meer buiten beeld.

Racisme en dis­cri­mi­na­tie

De laatste weken hebben onze media veel bericht over racisme en dis­cri­mi­na­tie. Na de tra­gische dood van George Floyd door politie­ge­weld in de Verenigde Staten is er een golf van protest over heel de wereld gegaan. Ook in ons eigen bisdom kwamen op ver­schil­lende plekken demonstranten bijeen om te ageren tegen racisme en dis­cri­mi­na­tie binnen onze eigen samen­le­ving. En vanuit het chris­te­lijk geloof terecht. Er is sprake van margi­na­li­sa­tie en er zijn machtsverschillen, gekop­peld aan kleur en her­komst. Dat zou niet mogen want onze God is Schepper van alle mensen en Hij bemint ieder van ons.

Recent vroeg de Ameri­kaanse predi­kant Jesse Jackson aan onze premier om Zwarte Piet te verbie­den. His­to­risch vormt Zwarte Piet een complex thema met waar­schijn­lijk wor­tels in de voorchris­te­lijke cultuur. De directe band met racisme is daarom discutabel. Toch is Zwarte Piet voor niet weinig tijd­ge­no­ten een racis­tisch symbool gewor­den. Een onderdanige zwarte knecht van een witte bis­schop. Voor­stan­ders en tegen­stan­ders voeren het debat fel en soms zelfs met geweld. In het debat wor­den stand­pun­ten verabsolu­teerd. Stellingen wor­den gepo­neerd en er wordt niet of nau­we­lijks geluisterd naar de ander. Zwarte Piet als voor­beeld van racisme versus Zwarte Piet als voor­beeld van onze Neder­landse iden­ti­teit. Een compro­mis lijkt overigens goed moge­lijk. Wordt de Neder­landse iden­ti­teit echt aangetast als Zwarte Piet evolueert tot een roetveegpiet? Veel bur­gers willen hun eigen schaduw niet onder ogen zien en zoeken ge­mak­ke­lijk een zondebok. Dialoogtafels waar weder­zijds zorgen en pijn kunnen wor­den gedeeld, zou­den uitermate heil­zaam kunnen zijn.

Teder­heid

Juist onze Kerk legt nadruk op het belang van ont­moe­ting, dialoog en on­der­lin­ge vriend­schap. Vanuit het elkaar aan­vaar­den, ook met ver­schil­lende stand­pun­ten, blijven wij verbon­den met elkaar. Bij enig nadenken kan het besef groeien dat wij allen, evenals Petrus en Paulus, leven van Gods aanvaar­ding. Die god­de­lijke aanvaar­ding zou­den wij in Kerk en samen­le­ving meer moeten laten door­werken. Paus Fran­cis­cus spreekt regel­ma­tig over een revolutie van de teder­heid. Graag houd ik een pleidooi voor mild­heid en barm­har­tig­heid in de hui­dige ker­ke­lijke en maat­schap­pe­lijke debatten, zoals onze God mild en barm­har­tig is voor ieder van ons en de zon laat opgaan over goe­den en slechten.

+ Mgr. dr. Gerard de Korte
Bis­schop van ’s-Hertogen­bosch