12. Jozef, verworpen en verheven

Gen 37 en 45

Vader Jacob had 12 zonen; de bekendste is Jozef, de zoon die zijn lievelingsvrouw Rachel hem schonk in zijn ouderdom. De Jozef­cy­clus vormt het laatste kwart van Genesis en wordt een hoogte­punt van de wereldliteratuur genoemd. Vondel heeft de Jozef­ver­halen prach­tig herver­teld in twee toneel­stukken; Rembrandt heeft ze schit­te­rend uitge­beeld.

Zijn levensge­schie­de­nis gaat van verne­dering naar verhef­fing. Zijn broers haatten hem en gooien hem in een droge put, tot ze hem als slaaf verkopen. In Egypte raakt hij nog dieper in de put: hij zit jarenlang in de ge­van­ge­nis na een valse beschul­diging. Maar als hij de dromen van de Farao kan verklaren en hem bovendien met wijze raad bij­staat, wordt hij verheven tot onderko­ning.

De climax van het verhaal is, dat zijn broers, door hon­gers­nood gedreven, graan gaan kopen in Egypte. Jozef is door zijn Godsver­trouwen altijd op de been ge­ble­ven en begrijpt nu, dat Gods hand hem door alle weder­waar­dig­he­den heen heeft geleid om zijn stam te red­den. Hij test zijn broers, of zij hun leven gebeterd hebben en maakt zich dan aan hem bekend. Hij laat zijn vader met al diens nazaten over­ko­men naar Egypte, waar zij uitgroeien tot een groot volk.

Jozef wordt wel gezien als een vooraf­beel­ding van Jezus: zoals Jozef werd Jezus verkocht voor een zak zilverlingen en daalde af in de ge­van­ge­nis, voordat hij hoog werd verheven.